Vrijblijvendheid ten opzichte van vrijwilligerswerk
Ik schrik, ik zoek mensen die wat willen doen en hoort mezelf zeggen: “nee, je hoeft je niet direct ergens aan te binden hoor”. Ik kan niet anders dan meegaan met de trend. Mensen kunnen of willen geen verwachtingen waar maken en zo kun je ze beter ook geen functie toevertrouwen. Want dat wekt verwachting en vervolgens beschamen ze zichzelf, leggen de schuld bij jou en je hoort nooit meer van ze.
Tja, ik verbaasde mezelf de laatste weken. Het werk in Kroatie heeft heel erg behoefte aan meer vrijwilligers die vanuit Nederland willen meewerken om het jongeren- en ouderenwerk in Kroatië en Bosnië inhoud te geven. En zo word ik door mezelf op heterdaad betrapt op een (voor mij) vreemde uitspraak: “Nee, mensen hoeven niet een verantwoordelijkheid op zich te nemen of te werken volgens een taakomschrijving. Het is prima als ze gewoon wat willen doen, vrijblijvend, wanneer hen dat uitkomt.” Dat ben ik toch niet? Jawel, dat ben ik blijkbaar geworden. Het zoeken naar mensen voor een werkgroep, het vergaderen om tot een taak verdeling te komen, het toezien op naleven van gemaakte afspraken heeft slechts 1 ding opgeleverd: er is niemand meer overgebleven die meewerkt. En dus gooi ik het blijkbaar over een andere boeg. Mogelijk zijn er mensen die wel heel graag ooit, misschien, als er toch nog ergens een gaatje is, een onverwachte mogelijkheid of een saai moment, die dan ineens toch wat willen doen volgens eigen inzicht en in overeenstemming met de stemming van de dag en de lopende hobby als de andere hobby’s dat toelaten.
Mijn conclusie en mijn waarneming, dit is een trend, en dat is geen positieve: mensen lijken steeds minder bereid om zich te binden aan een verantwoordelijkheid. Het gevoel dat ik heb is dat onze maatschappij steeds meer mensen voortbrengt die hulp nodig hebben, die therapie nodig hebben, die aandacht tekort zijn gekomen en dus om aandacht vragen, en die niet meer op zichzelf kunnen rekenen laat staan dat anderen op hen kunnen rekenen. Ook denk ik dat we met zijn allen hierin steeds vaker de plank misslaan: we geven aandacht waar we een schop onder de kont hadden moeten uitdelen. We aaien mensen over de bol terwijl we ze met de haren bij een taak en verantwoordelijkheid hadden moeten slepen. We denken dat mensen zo mogelijk ooit verantwoordelijke wereldburgers zullen worden maar vergeten dat verantwoordelijkheid geleerd moet worden door te beginnen ergens verantwoordelijkheid voor te nemen. Maar mensen lijken hier steeds vaker voor weg te lopen. En als je dan mensen nodig hebt, wil je niet dat ze weglopen en maak je dezelfde fout als ik: je durft het V woord (Verantwoordelijkheid) niet eens meer te noemen.
En zo ben ook ik van vrijwilligerswerk overgegaan op vrijblijvendheid. Maar vrijwilligerswerk is niet: wat doen wanneer je zin hebt, maar vrijwillig ergens verantwoording voor nemen. En dan moet je mogelijk vaak dingen doen waar je mogelijk niet direct zin in hebt of zaken die je geneigd bent te vergeten en die je dus in een agenda moet zetten. Vrijwilligerswerk en een agenda gaan heel goed samen. Vrijblijvendheid en een agenda niet. Ik wil blijven hopen dat ik mensen ga vinden die een agende willen trekken om afspraken te maken. Al betekent dit dat de kans groot is dat ze me gaan ontwijken. Want afspraken leiden tot verwachting, en een verwachting die niet wordt waargemaakt tot schaamte. En nogmaals: een aai over de bol en wat extra aandacht helpt dan niet. Het enige dat helpt is alsnog te wijzen op de openstaande verantwoordelijkheid en (vrijwillig) aangegane verplichting in de hoop dat die alsnog wordt nagekomen.